Πέμπτη 12 Ιουλίου 2007


ΕΙΚΟΝΕΣ: ΑΡΧΑΙΟΙ ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΠΥΘΙΟ
ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΤΡΙΠΟΛΗ


Η κλειστή λοφώδης λεκάνη βόρεια της Ελασσόνας είναι η περιοχή της Περραιβικής Τρίπολης, η οποία απαρτιζόταν από τις πόλεις Άζωρο, Δολίχη και Πύθιο. Οριζόταν από τον ποταμό Τιταρήσιο στο νότο και από τα όρη Αμάρμπεη, Καμβούνια καιΌλυμπο στο βορρά. Οι πληροφορίες για την αρχαία ιστορία της περιοχής αυτής προέρχονται κυρίως από τον Ρωμαίο ιστορικό Τίτο Λίβιο. Με τις σημαντικότατες ιστορικές επιγραφές που βρέθηκαν πρόσφατα τεκμηριώνεται πλήρως η ομοσπονδία τους, καθόσον αποτελούσαν το κοινό των Τριπολιτών, με πρωτεύουσα το Πύθιο όπου υπήρχε το πανάρχαιο ιερό του Απόλλωνα Πυθίου. Η ακμή των πόλεων σημειώνεται ανάμεσα στον 5ο και τον 3ο αιώνα π.Χ.

Οι πόλεις Πύθιο, Άζωρος και Δολίχη δημιούργησαν το Κοινό των Τριπολιτών, με επικεφαλής στρατηγό, που σημαίνει κοινή διοίκηση με ομοσπανδιακές αρχές, κοινό στρατό για αμυντικούς σκοπούς, κοπή ομοσπονδιακών νομισμάτων, κοινές λατρείες και γιορτές, συμμαχίες και εξωτερικές διπλωματικές σχέσεις. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ο Οκταβιανός Αύγουστος αναγορεύτηκε σε στρατηγό του κοινού των Θεσσαλών, μετέτρεψε τον παραδοσιακό θεσσαλικό στατήρα σε ρωμαϊκά δηνάρια και επέφερε μεγάλες διοικητικές μεταρρυθμίσεις στη Θεσσαλία «κατά του Καίσαρος κρίμα?, όπως μαρτυρούν οι επιγραφές, τόσο στους θεσμούς, όσο και στις πανάρχαιες τοπικές λατρείες.

Ανάμεσα στις πόλεις της Περραιβικής Τρίπολης, το Πύθιο ήταν πασίγνωστο ως ιερός τόπος λατρείας του Απόλλωνα Πυθίου, ο οποίος ήταν σεβαστός απ' όλους τους Περραιβούς. Στο λόφο Άγιοι Απόστολοι, στις δυτικές υπώρειες του Ολύμπου εκτείνεται το αρχαίο Πύθιο. Γύρω από το ιερό αναπτύχθηκε κύκλος μύθων που συσχέτισε τη λατρεία του Απόλλωνα με τους Δελφούς. Στο ίδιο ιερό λατρευόταν επίσης, και ο Ποσειδώνας Πατρώος. Μετά την καταστροφή του πρώτου ιερού, ίσως κατά τη διάρκεια των εμφύλιων πολέμων των Ρωμαίων, με διαταγή του Οκταβιανού Αύγουστου, επιβλήθηκε η κατασκευή ναών με πανθεσσαλική, και όχι μόνο, εμβέλεια. Από αναθηματικές επιγραφές πληροφορούμαστε ότι κυριαρχούσε και η λατρεία του Απόλλωνα με την επίκληση Δώρειος, ήδη από το τέλος του 4ου αι. π.Χ., καθώς και ότι υπήρχαν σύνναιοι θεοί, όπως ο Ασκληπιός, ο Δίας Κεραύνιος, η Αφροδίτη και άλλοι.

Η πόλη της Αζώρου, η δεύτερη της Περραιβικής Τρίπολης, βρίσκεται κοντά στο χωριό Άζωρο. Η πόλη γνώρισε άνθιση από τις αρχές του 5ου αι. ως και τον 3ο αι. π.Χ. Ακρόπολη και κάτω πόλη προστατεύονταν ήδη από τα τέλη του 5ου αι. π.Χ. με ισχυρό οχυρωματικό τείχος. Τον 3ο αι. π.Χ. η πόλη οχυρώνεται με νέο ισχυρότατο τείχος, το οποίο ενισχύουν μεγάλοι τετράγωνοι αμυντικοί πύργοι.

Η τρίτη πόλη του κοινού ήταν η Δολίχη, η οποία ταυτίστηκε με βάση ένα δίγλωσσο οριοδείκτη που βρέθηκε το 1997 -αν και από το 1985 είχε προταθεί ότι η θέση της έπρεπε να ταυτιστεί με θέση νοτιοανατολικά του Σαρανταπόρου-και τις μαρτυρίες του Τίτου Λίβιου. Ήταν κτισμένη σε μια εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας θέση, κοντά στο στενό πέρασμα Volustena, από την Άνω Μακεδονία προς την Περραιβία. Πρόκειται για τα πασίγνωστα στενά του Σαρανταπόρου, όπου έλαβε χώρα η περίφημη μάχη του Σαρανταπόρου το 1912. Η πόλη γνώρισε ιδιαίτερη οικονομική ανάπτυξη τον 3ο αι. π.Χ., εποχή που κτίστηκε και η οχύρωσή της, αλλά και αργότερα στους ρωμαϊκούς χρόνους.

........

Το Πύθιο εκτείνεται στο λόφο Άγιοι Απόστολοι, στις δυτικές υπώρειες του Ολύμπου. Το 1997 επισημάνθηκε μέσα σε πυκνό δάσος πουρναριών το περίφημο ιερό αλλά δεν ανσκάφηκε. Αντίθετα δόθηκε βαρύτητα στην ανασκαφή δύο ναών της ρωμαϊκής εποχής κοντά στο ιερό. Ο πρώτος ναός ανήκει στον Απόλλωνα Πύθιο και ο δεύτερος στον Ποσειδώνα Πατρώο. Και τα δύο οικοδομήματα χρονολογούνται στα χρόνια του ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αύγουστου. Οι δύο ναοί είναι διαστάσεων 33 x 13 μ. Ο ναός του Απόλλωνα ανασκάφτηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Από ένα περιμετρικό πλακόστρωτο δημιουργείται στη θέση ένα πόδιο, ύψους 0,50 μ., πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε ο ναός. Διαθέτει πρόναο και σηκό. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι με σχιστολιθικό υλικό και εσωτερικά ήταν επενδυμένοι με έγχρωμα κονιάματα. Ο ναός έδωσε εκπληκτικά ευρήματα (δύο ακέφαλα λατρευτικά αγάλματα του θεού, το ένα από τα οποία φέρει στο στήριγμα του την επιγραφή του καλλιτέχνη: ''Φιλήμων εποίησε''). Πλήθος επιγραφών και γλυπτών, τα οποία προέρχονται από το αρχαιότερο ιερό του Απόλλωνα, βρέθηκαν στην υποδαπέδια επίχωση του ρωμαϊκού ναού. Από τα ευρήματα ξεχωρίζουν ένα ακέφαλο άγαλμα του Απόλλωνα Μουσαγέτη και τρεις βασιλικές επιστολές, από τις οποίες η μία είναι του βασιλιά της Μακεδονίας Δημήτριου Β΄, γιου του Αντίγονου Γονατά και οι άλλες δύο του βασιλιά Αντίγονου Δώσωνος.

ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων

 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ BLOGGER :

ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΧΩΡΟ ΒΡΕΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΣ ΝΑΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟΣ ΣΤΗ ΘΕΑ ΑΡΤΕΜΗ

Τρίτη 10 Ιουλίου 2007

«Ολύμπου κορυφής επί Πυθίου Απόλλωνος ιερόν, ύψος έχει-προς την κάθετον δ' εμετρήθη- πλήρη μεν δεκάδα σταδίων μίαν, αυτάρ επ' αυτή πλέθρω τετραπόδω λειπόμενον μεγέθει. Ευμήλου δε μιν υιός εθήκατο κελεύθου Ξειναγόρας. Συ δ' άναξ χαίρε και εσθλόν δίδου.
«Πλουτάρχου: Βίοι παράλληλοι»
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
<<Η κορυφή του Ολύμπου πάνω στο ιερό του Πυθίου Απόλλωνα εχει ύψος ( όπως μετρήθηκε κάθετα) δέκα στάδια, όμως υπολείπεται στο μέγεθος τεσσερα πόδια του πλέθρου.
Ο γιός του Ευμήλου ο Ξειναγώρας καθώς περνούσε το αφιέρωσε.
Εσύ βασιλιά χαίρε και δώσε δώρο πλούσιο.>>